لعبتک از فعل لعب به معنی باز کردن و لعبت به معنای عروسک می‌آید. لعبتک عروسکی است زیبا با چهره‌ایی بسیار مظلوم و معصوم .

تاریخچه ساخت لعبتک: از قدیم ‌الایام در سیستان  بزرگترها، عروسک‌هایی خلاق برای بازی بچه‌هایشان تهیه می‌کردند. این عروسک‌ها بهترین و بی‌نظیرترین سرگرمی بچه‌های آن زمان به شمار می‌رفت. به طوری که بچه‌ها ساعت‌ها در خلوت‌شان با این عروسک بازی می‌کردند. این عروسک بیشتر از چوب، مخصوصاً چوب  درخت گز که ویژه مناطق کویری و نمادی از سیستان است، ساخته می‌شد و لباس‌هایی که تن عروسک می‌شد لباس زن و مردی بود که با پوشش رایج ظاهر می‌شدند و نمایان‌گر فرهنگ آن زمان بود. عروسک‌ها به سه شکل لعبتک زن، لعبتک مرد، عروسک نوزاد (پوچانک) ساخته می‌شد.

مراحل ساخت لعبتک

اسکلت لعبتک :  تهیه یک چوب دو سر (دوشاخه) به شکل دو شاخه وارونه که در اصطلاح سیستانی به آن چوب دوشخلکی (2 shakhlaki) یا چوب دوسر می‌گویند و یک چوب راست دیگر به عنوان دست‌های عروسک (برای ساخت دست‌ها بدون استفاده از چوب  و با استفاده از پارچه هم انجام می‌شد. بدین شکل که برای نصب دست‌های لعبتک پارچه مستطیل شکل بلند به صورت دولا برش می‌خورد. ابتدا این پارچه دولا از دو طرف دوخته می‌شود و از یک طرف باز می‌ماند این برش مستطیل شکل از طرف باز به وسیله پارچه یا پنبه پر می‌شود تا حجم بگیرد. سپس قسمت باز پارچه که در عرض قرار دارد دوخته می‌شود.) 

اسکلت چوبی با پارچه های دورریختنی و نخ  استتار می‌شود. در حقیقت نوار پیچ می‌شود. دست‌ها اگر با چوب درست شود، آنهم به بدنه وصل و نوار پیچ می‌شود و با نخ محکم می‌گردد. خوب است از روش پر کردن پارچه استفاده شود.

ساخت سر لعبتک : سر لعبت را با پارچه‌ایی مربع شکل ترجیحاً سفید درست می‌کنیم که در داخل آن خرده پارچه یا پنبه قرار می دهیم، تا به شکل توپ کوچک درآید و سپس این توپ را با نخ به قسمت بالای دست‌های عروسک طوری محکم می‌شود که مقدار کمی از چوب در بالای سر عروسک مشخص شود و سپس با استفاده از نخ نسبتاً مقاومی روی چوب پیچیده و به آن وصل می‌شود.   

طراحی چشم، ابرو، دهان، بینی، مو : برای طراحی اعضاء صورت لعبتک از نخ‌های مشکی و قرمز استفاده می‌شود. از نخ‌های مشکی جهت دوخت ابرو و چشم و بینی و از نخ قرمز جهت دوخت دهان(گلدوزی) ،  برای موهای عروسک از نخ مشکی کاموا یا نخ قرقره که به صورت چتری روی پیشانی و دوجلد (jald) یا گیس بافته در پشت سر عروسک استفاده  می‌شود و روی چتری‌ها با سنجاق‌های رنگی تزئین می‌گردد. برای پوشش تن لعبتک‌ها از لباس‌های سنتی زنان و مردان سیستانی مدل‌گیری می‌شود.      

لباس لعبتک زن :

شامل : –  دستمال سر  که اصطلاح سیستانی آن لچک lachak است ( روسری چهارگوش مشکی با خط‌های قرمز و سبز در اطراف روسری، روسری از جنس نخی ابریشمی بوده که بر سر عروسک بسته می‌شد و یک چادر گل‌دار نخی زمینه سفید یا چادری به نام جومه یا جاوند بر روی آن قرار می‌گرفت .

– پیراهن و شلوار : پیراهن که به گویش سیستانی به آن پینر چل تریز(penare chel triz) می‌گویند و یقه‌گرد بوده. 

–  جلیقه  به گویش سیستانی باسکت (baskat) است و روی پیراهن قرار می‌گرفت و از پارچه‌های مخمل ساده به رنگ‌های مشکی یا جگری یا سرمه‌ایی تهیه می‌شده. زیورآلات زنانه  بیشتر شامل گردنبندهای مهره‌ایی با رنگ‌های مختلف استفاده می‌گردیده. روی پیراهن زنانه سوزن‌دوزی می‌شده، سوزن دوزی‌ها معروف به سیاه‌دوزی است که دور یقه، جلوی لباس، سر آستین‌ها و پایین دامن نیز استفاده می‌شده و هم اکنون هم استفاده می‌شود.

  – شلوار  یک دامن پُرچین به نام تمن شگاد (tomone shgad) و گاهاً سه دامن روی هم قرار می‌گرفت. پایین دامن نیز سیاه‌دوزی می‌شد، پای لعبتک جوراب هم می‌کردند.